De confrontatie met je verleden is één van de hindernissen die je tegen kan komen bij opruimen en loslaten. Onze respons op gebeurtenissen in het verleden staat ons, onbedoeld, soms behoorlijk in de weg.
Mijn vorige blog Opruimen en loslaten: Dankbaarheid beschrijft hoe dankbaarheid ons kan helpen veerkrachtiger in het leven te staan. Het bijbehorende werkblad helpt je om dankbaarheid onderdeel te maken van je dagelijks ritme. In deze blog ga ik dieper in op het feit dat de oorzaak van problemen in je huidige leven een gevolg kan zijn van je gedachten in het verleden.
Gebeurtenissen en niet-helpende gedachten
Na een negatieve gebeurtenis ontstaat achteraf vaak een beeld van hoe we de situatie eigenlijk hadden willen zien; een ideaalbeeld. Dit komt voort uit het feit dat de mens – evolutionair gezien – ingesteld is op overleven. Om er zeker van te zijn dat ons gedrag ons ‘veilig’ houdt scannen we voortdurend alles wat we meemaken. Zo’n scan (of beoordeling) bevat een ideaalbeeld én een oordeel over onze eigen rol.
Helaas leidt het verschil tussen dit ideaal en de realiteit regelmatig tot niet-helpende gedachten. We gaan piekeren, we hebben (zelf)kritiek en er ontstaat ontevredenheid. Hierdoor kunnen we ons bijvoorbeeld schuldig of eenzaam voelen, ons schamen of angstig worden.
Gevoelens
Emoties als schuldgevoel, schaamte en angst zijn doorgaans heel krachtig en beïnvloeden sterk ons gevoel. Ze kunnen zo overweldigend zijn dat we uit zelfbescherming zoeken naar manieren om ze te ontkennen of vermijden. Ze gaan ons gedrag bepalen. Zo ontwikkelen we een copingstrategie. Deze strategie is gebaseerd op je niet-helpende gedachten en is niet de beste keuze voor de langere termijn. Hij is erop gericht om ons leven zo snel mogelijk weer in het “normale” te krijgen. Hij helpt ons ‘overleven’ en bepaalt hoe we in de toekomst met soortgelijke situaties omgaan.
Ons verleden kan op die manier dus veel invloed uitoefenen op ons huidige leven. Om teleurstelling, kritiek, pijn, angst en gevaar te vermijden heb je destijds voor een bepaald gedrag gekozen. Herinneringen aan de gebeurtenis of een vergelijkbare situatie zijn al voldoende om de responsen (gedragspatronen) van deze strategie op te roepen. Je gedrag is een copingstrategie geworden.
Strategieën worden beperkingen
Als mens ontwikkelen we onszelf voortdurend. Nieuwe levensfasen zorgen voor het opdoen van nieuwe ervaringen en het vergroten van onze kennis. De copingstrategie had als doel jou in die specifieke periode zo ‘veilig’ mogelijk te houden. Groei op het persoonlijke en sociale vlak kunnen ervoor zorgen dat de ingezette strategie niet meer effectief is. De copingstrategie kan dan zelfs een beperking zijn die verdere ontplooiing belemmert.
Copingstrategieën kunnen dus veranderen in ongewenste en misschien zelfs ‘onveilige’ gedragspatronen. Het vervelende is dat we ons dikwijls niet bewust zijn van het ontstaan van de patronen. In tegenstelling tot de achterliggende gebeurtenis en de daarbij horende niet-helpende gedachten zijn enkel de gevolgen zichtbaar.
De 5-G’s: gedachten en gevoelens onderzoeken
Het G-schema uit de cognitieve gedragstherapie beschouwt onze gedachten op een gebeurtenis als de veroorzaker van een soort kettingreactie die uiteindelijk verstrekkende gevolgen kan hebben.
Gebeurtenissen kunnen leiden tot helpende of niet-helpende gedachten. Deze gedachten bepalen ons gevoel. Ons gevoel bepaalt weer ons gedrag. Hoe we ons gedragen heeft uiteindelijk weer allerlei gevolgen voor ons leven. Door juist te kijken naar de gebeurtenis én de gedachten die daarbij zijn ontstaan voorkom je symptoombestrijding en pak je het daadwerkelijke probleem aan.
Inzicht in je eigen gedachten is daarom bepalend voor het veranderen van ongewenste patronen. Nadat je hebt vastgesteld welke gedachten tot copingstrategieën hebben geleid is het tijd om na te gaan of die gedachten overeenkomen met je huidige denkwijze. Jij bent immers gegroeid, je denkwijze kan zich ook ontwikkeld hebben.
Door oude, niet-helpende gedachten bij te stellen naar helpende gedachten oefen je impact uit op de gevolgen die deze op je leven hebben. Het stelt je in staat een kettingreactie te creëren die wél bijdraagt aan jouw verdere ontwikkeling. Zo kan je blokkades en patroongedrag doorbreken en je huidige leven opnieuw vorm geven. In mijn volgende blog ga ik daarom dieper in op het ombuigen van niet-helpende gedachten naar helpende gedachten.
Bijpassend werkblad met affirmatie
Wil jij je oude strategieën loslaten en ben je benieuwd naar de niet-helpende gedachten die hier aan ten grondslag liggen? Wil je daarbij actief aan de slag om je zelfinzicht te vergroten? Download dan hier het gratis werkblad-Strategieën.
